تاریخ انتشار : ۱۱:۵۰ ۱۴۰۴/۰۵/۱۶
دسته : آموزش
چگونه بدون ایجاد دلخوری مخالفت کنیم
در تاریخ ۶ مه ۲۰۲۵، نخست‌وزیر کانادا، مارک کارنی، با رئیس‌جمهور دونالد ترامپ و خبرنگاران در دفتر بیضی کاخ سفید ملاقات کرد. رئیس‌جمهور ترامپ بار دیگر درخواست خود مبنی بر تبدیل شدن کانادا به ایالت پنجاه و یکم آمریکا را تکرار کرد. نخست‌وزیر کارنی نیز تأکید کرد که کشورش «فروشی نیست».
رئیس‌جمهور ترامپ با یک کلیشه پاسخ داد: «هرگز نگو هرگز.»
چگونه باید به چنین چیزی پاسخ داد؟
پاسخ ندادن در مقابل خبرنگاران می‌توانست در کانادا به عنوان نشانه‌ای از موافقت تلقی شود. از طرفی، مخالفت علنی باعث شرمساری رئیس‌جمهور آمریکا می‌شد و مذاکرات خصوصی بر سر تعرفه‌ها بین دو کشور را دشوارتر می‌کرد.
نخست‌وزیر کارنی به جای مقابله مستقیم با رئیس‌جمهور، با همان عبارت کلیشه‌ای او بازی کرد. او به سمت یک دوربین چرخید و کلمه «هرگز» را بدون به زبان آوردن این کلمه ممنوعه، فقط با لبانش ادا کرد.
این یک کلاس درس استادی در مورد نحوه مخالفت مؤدبانه با رهبران بود، به‌ویژه آنهایی که رفتار مشکل‌ساز خود را در پناه آسودگی‌بخشِ کلیشه‌ها و استعاره‌ها پنهان می‌کنند.
«چشمانت به توپ باشد»
استعاره عبارتی است که حتی اگر معتبر نباشد، برای شفاف‌سازی و تمرکز به کار می‌رود. کلیشه نیز یک عبارت بیش از حد استفاده شده است. رهبران اغلب از هر دوی این‌ها برای توجیه نظرات خود در غیاب داده‌های تجربی استفاده می‌کنند. یکی از راه‌های مقابله با رهبری که از استعاره استفاده می‌کند، این است که در چارچوب همان استعاره با او مخالفت کنید. این دقیقاً همان کاری بود که نخست‌وزیر کانادا انجام داد. او «چیزی نگفت».
«چشمانت به توپ باشد» یک کلیشه است. یک راه برای مقابله این است که ضمن پذیرش این جمله، آن را به چالش بکشید: «حق با شماست. «چشمت به توپ باشه.» در هاکی، همانند تجارت، این کار لازم است اما کافی نیست.»
از وین گرتزکی، اسطوره هاکی، یک بار پرسیدند چه چیزی او را از سایر بازیکنان حرفه‌ای متمایز می‌کند. او پاسخ داد: «آنها به جایی نگاه می‌کنند که توپ هست. من به جایی نگاه می‌کنم که توپ قرار است برود.»
ماهیت دوقطبی یک استعاره را به چالش بکشید
اگر نمی‌توانید با خود استعاره کار کنید، سعی کنید چارچوب فکریِ زیربنایی آن را به چالش بکشید.
عبارت «یا سوار اتوبوس هستی یا پیاده شده‌ای» اغلب به عنوان یک مبنای استعاری برای برخورد معامله‌گرانه با کارمندانی که در آستانه اخراج هستند، به کار می‌رود: در دنیایی با منابع محدود، روی کارمندانی تمرکز کنید که «سوار اتوبوس» هستند و نگران کارمندان سابق یا در شرف اخراج نباشید.
یکی از راه‌های پاسخگویی، به چالش کشیدن چارچوب دوقطبی آن است: «حق با شماست. «سوار اتوبوس/پیاده از اتوبوس» منطقی است اگر شما راننده یک اتوبوس بین‌شهری باشید که از میامی به سیاتل می‌رود و مسافری در میانه راه پیاده شود.»
«اما اگر شما راننده اتوبوس شهری در میامی باشید، مسافرانی که از اتوبوس پیاده می‌شوند، همچنان در جامعه میامی باقی می‌مانند. این مسافران سابق، شبکه‌های ارتباطی محلی و نفوذ سیاسی دارند که می‌توانند کار سازمان حمل‌ونقل را در آینده سخت‌تر یا آسان‌تر کنند.»
برخی از کارمندان شما که از اتوبوس پیاده می‌شوند، همچنان در جامعه کسب‌وکار شما باقی خواهند ماند. آنها می‌توانند به منابعی برای معرفی استعدادها و کسب‌وکارهای آینده تبدیل شوند. آنها ممکن است برای شرکت‌هایی کار کنند که شما مایل به همکاری یا خرید آنها هستید.
به عبارت دیگر، «سوار اتوبوس یا پیاده از اتوبوس» می‌تواند در شرایطی معتبر باشد. اما «سوار اتوبوس، یا پیاده از اتوبوس اما همچنان در محله ما» نیز می‌تواند معتبر باشد.
«شما یا بخشی از مشکل هستید یا بخشی از راه‌حل»
این هم یک استعاره محبوب دیگر با چارچوب دوقطبی واضح. می‌توان به این استعاره این‌گونه پاسخ داد که ضمن پذیرش وجود مشکل، چارچوب دوقطبی آن را رد کنید: «بله، ما یک مشکل داریم. و من می‌خواهم بخشی از راه‌حل باشم. اما این مشکل مانند سکه‌ای نیست که فقط دو رو داشته باشد.»
«این مشکل مانند ترموستات دفتر شماست.»
«اگر ترموستات دفتر روی ۱ درجه فارنهایت (۱۷- درجه سانتی‌گراد) باشد، خطرناک است. اگر روی ۱۰۵ درجه فارنهایت (۴۰+ درجه سانتی‌گراد) باشد، آن هم خطرناک است.»
«مسئله، تغییر در مقابل عدم تغییر نیست. مسئله این است که سطح امن و مقرون‌به‌صرفه تغییر، با توجه به منابعی که در اختیار داریم، چیست؟»
به جایگزینی یک تصویر قدرتمند (ترموستات) برای مقابله با چارچوب دوقطبی توجه کنید.
سکوت علامت رضاست
وقتی با رهبری مواجه می‌شوید که با استفاده از استعاره‌ها یا کلیشه‌ها تصمیمات سؤال‌برانگیز را توجیه می‌کند، می‌توانید سکوت اختیار کنید. اما در اینجا استعاره دیگری وجود دارد که باید در نظر گرفت: سکوت علامت رضاست.
به جای سکوت، دو گزینه‌ای را که در بالا ارائه شد در نظر بگیرید: با استعاره همراهی کنید یا چارچوب زیربنایی آن را به آرامی به چالش بکشید.
✍️ لاورنس استایبل
🌐 Psychologytoday.com
