تاریخ انتشار : ۰۷:۳۰ ۱۴۰۴/۰۲/۲۷
دسته : آموزش
نکاتی برای ارتباط مؤثر با نوجوانان
آه، سال‌های نوجوانی! همان سال‌هایی که کودک شاد و پرانرژی شما به فردی دمدمی‌مزاج تبدیل می‌شود که فقط به «بله» یا «نه» بسنده می‌کند و همه تلاشش را می‌کند تا از هرگونه تعامل با والدین خودداری کند … بله، همین سال‌ها.
چطور می‌توانیم ـ به عنوان والد، معلم، رهبر جامعه یا عضوی از خانواده ـ با نوجوانان در ارتباط بمانیم؟
من یک میانجی‌گر حرفه‌ای هستم که بیش از ۱۱ سال است به مردم در حل اختلافاتشان ـ در خانه، محل کار یا محیط حقوقی ـ کمک می‌کنم. خودم هم مادر دو نوجوانم و بسیاری از مهارت‌های حرفه‌ای‌ام را به خانه آورده‌ام. خوب می‌دانم رسیدگی به ناسازگاری‌های نوجوانان تا چه حد می‌تواند سخت باشد. اما شدنی است!
درک پویایی‌های تغییر یافته
اولین توصیه من به والدین (و همواره به خودم یادآوری می‌کنم!) این است که باید رابطه‌مان را با فرزندان در حال رشد خود تطبیق دهیم. باید نقش راهنما را داشته باشیم و توصیه کنیم، نه اینکه دستور بدهیم.
تا یک سنی، بیشتر بچه‌ها بدون پرسش، نظرات والدین‌شان را تکرار می‌کنند. اما دوران نوجوانی زمانی است که آن‌ها مستقل‌تر فکر می‌کنند و نظراتی متفاوت از والدین‌شان پیدا می‌کنند. وقتی نگاه و اندیشه‌شان تغییر می‌کند و اینکه چه ارزش‌هایی را نگه دارند یا کنار بگذارند، نیازمند گفت‌وگوهای عمیق‌تری هستیم تا همچنان بر فرزندان خود تأثیر داشته باشیم.
و با اینکه این سال‌ها سخت به نظر می‌رسد، تغییر نگرش و رفتار خود ماست که به ایجاد رابطه‌ای باز و اعتمادآمیز با نوجوانان کمک می‌کند.
چند نکته برای گفت‌وگو و شنیدن حرف نوجوان‌تان:
۱. به علائق آن‌ها علاقه واقعی نشان دهید.
بدیهی است که همیشه علایق فرزندان‌مان با ما یکی نیست. من دو پسر دارم که عاشق بازی‌های رایانه‌ای‌اند، در حالی که خودم هیچ علاقه‌ای به بازی ندارم. یکی از کارهایی که می‌توانم برای برقراری ارتباط نزدیک‌تر انجام دهم، بازی کردن با آن‌هاست؛ اما صادقانه بگویم، فکر نمی‌کنم بتوانم این کار را انجام دهم! در عوض، درباره بازی‌هایی که دوست دارند از آن‌ها می‌پرسم یا با هم فیلم تماشا می‌کنیم و از آن‌ها می‌پرسم چه بخش‌هایی را دوست داشتند یا نداشتند. من به علایق، ایده‌ها و نظرات‌شان علاقه‌مندم.
۲. قضاوت را کنار بگذارید.
کمتر چیزی به اندازه احساس قضاوت شدن توسط والدین باعث فاصله گرفتن نوجوان می‌شود. آن‌ها به خوبی متوجه می‌شوند که فکر می‌کنید تصمیم‌شان اشتباه است یا فکر می‌کنید خیلی باهوش‌تر از آن‌ها هستید یا آن‌ها را ساده‌لوح فرض می‌کنید. پس هنگام گفت‌وگو با نوجوان، این ذهنیت‌ها را کنار بگذارید و واقعاً به حرفشان گوش دهید.
۳. به نظرات‌شان گوش دهید و پذیرا بمانید.
به فردیت آن‌ها و مسیری که در حال رشد هستند توجه نشان دهید. حتی اگر نظرات یا تصمیم‌های‌شان با شما متفاوت بود، اصرار نداشته باشید که آن‌ها اشتباه می‌کنند. اگر با کنجکاوی از آن‌ها پرسش کنید، احتمال زیادی دارد که احساس امنیت و تمایل بیشتری به گفت‌وگو پیدا کنند. اگر ترس از انتقاد یا جدی گرفته نشدن داشته باشند، حرف‌های‌شان را پنهان می‌کنند.
۴. بیش از حد مثبت نباشید.
اگر فرزندتان نظری منفی ابراز کرد، خودداری کنید که فوراً دید مثبت ارائه دهید. واقعاً گوش کنید و با او همدلی کنید. مثال: اگر نوجوان‌تان گفت: «از معلم ریاضی‌ام متنفرم»، به جای اینکه بگویید: «مطمئنم معلمت تلاشش را می‌کند، تو نباید از کسی متنفر باشی»، می‌توانید بگویید: «واقعاً؟ چرا؟»
وقتی راه ارتباطی با نوجوان باز شد و صحبت کرد، می‌توانید جملاتی بگویید که همدلی شما را نشان دهد، مثل: «وای، واقعاً بد به نظر می‌رسد. انگار حس می‌کنی معلمت ازت حمایت نمی‌کند.»
۵. سوالات باز بپرسید، راه‌حل ندهید.
وقتی توانستید نوجوان‌تان را به صحبت بکشانید، می‌توانید با پرسش‌های عمیق‌تر به او کمک کنید تا خودش برای حل مسئله پیش‌قدم شود. مثل: «چه چیزی باعث می‌شود حس موفقیت بیشتری داشته باشی؟»، «چه چیزی کمکت می‌کند این موضوع را بهتر مدیریت کنی؟»
شاید نوجوان شما خودش راه‌حل‌هایی ارائه کند. اما اگر این کار را نکرد، او را تحت فشار نگذارید. گاهی فقط نیاز به شنیده شدن دارند، نه حل مشکل. اگر احساس کنند تحت فشار تصمیم‌گیری هستند، در دفعات بعد حاضر نمی‌شوند احساسات‌شان را با شما در میان بگذارند.
اگر احساس می‌کنید بیش از اندازه با نوجوان‌تان وارد تعارض شده‌اید، سرعت مکالمه را کم کنید. راهکارهایی برای این امر وجود دارد:
- مطمئن شوید موقع شروع گفت‌وگو، خودتان احساسات آشفته یا خیلی قدرتمندی ندارید.
- اگر ناراحت باشید، وقفه بگیرید؛ مثلاً بگویید: «یک دقیقه به من وقت بده، الان نمی‌توانم واکنش بدهم. نیاز به استراحت دارم.» هنگام استراحت، با نفس عمیق خود را آرام کنید. مثلاً ۴ شماره دم، ۵ شماره نگه دارید و ۶ شماره بازدم. فقط سه بار این کار را انجام دهید تا خود را آرام کنید.
- زمانی که برگشتید، قبل از اینکه پاسخ بدهید، همه‌ی حرف‌هایی که از فرزندتان شنیدید را دوباره بازگو کنید. برای نمونه: «می‌خواهم مطمئن شوم درست فهمیدم، چیزی که شنیدم این بود…»، و در انتها بپرسید: «درست شنیدم؟» وقتی تأیید گرفتید، می‌توانید نظر خود را مطرح کنید.
- اگر نوجوان شما هم در این گفتگو آشفته بود، بازگویی حرف‌هایش باعث فروکش کردن احساسات و حس شنیده شدن می‌شود. همچنین ارتباط را شفاف می‌کند.
- وقتی با فردی ناراحت صحبت می‌کنید، آهسته‌تر صحبت کنید. از آنجایی که نوجوانان در هنگام احساسات شدید، اطلاعات را به کندی پردازش می‌کنند، اگر با سرعت عادی حرف بزنید، فقط بخشی از گفته‌های شما را می‌شنوند.
در آخر، پیشنهاد می‌کنم چهار مرحله‌ی چارچوب «ارتباط بدون خشونت» مارشال روزنبرگ را برای برقراری ارتباط استفاده کنید. این روش همچنین الگویی عالی برای مدل‌سازی ارتباط سالم است. مثال:
- یک مشاهده‌ی خنثی بیان کنید: «وقتی با صدای بلند با من صحبت می‌کنی…»
- احساسی که دارید را بگویید: «این باعث می‌شود حس بی‌احترامی کنم.»
- نیاز احساسی خودتان را بیان کنید: «من نیاز دارم بچه‌هایم به من احترام بگذارند.»
- اگر لازم بود، درخواست کنید: «می‌شود لطفاً وقتی با من صحبت می‌کنی صدایت را پایین بیاوری؟»
این روش با صداقت و آسیب‌پذیری افراد را به هم نزدیک می‌کند. خشم معمولاً پوششی برای احساساتی عمیق‌تر و آسیب‌پذیرتر است. اگر بتوانید این خشم را کنار بگذارید و احساس واقعی خود را بیان کنید، فرزندتان هم واکنش متفاوتی نشان خواهد داد. خشم باعث دفاعی شدن دیگران می‌شود اما آسیب‌پذیری، باعث ایجاد ارتباط می‌شود.
اگر بتوانید قضاوت را کنار بگذارید و با کنجکاوی و استقبال وارد هر گفت‌وگو شوید، شانس بیشتری برای ارتباط با نوجوان خود دارید. اجازه دهید نوجوان در برخی موضوعات کارشناس باشد و شما فقط شنونده باشید. آن‌ها از اینکه فضایی امن برای بیان احساسات و افکار برایشان فراهم کرده‌اید، قدردان خواهند بود.
بله، نوجوانان اغلب با غرغر صحبت می‌کنند و والدین را آزاردهنده می‌بینند، اما در همین زمان‌هاست که دارند به انسان‌های شگفت‌انگیز و جالب تبدیل می‌شوند. از این رابطه‌ی جدید لذت ببرید!
✍️ آلیس شیکینا
منبع: Toastmasters.ir
