تاریخ انتشار : ۰۹:۲۰ ۱۴۰۴/۰۴/۱۱

  دسته : آموزش

در دنیای امروز، اصطلاح «والد هلیکوپتری» به طور فزاینده‌ای به گوش می‌رسد. این اصطلاح برای توصیف والدینی به کار می‌رود که بیش از حد محافظه‌کار و درگیر زندگی فرزندانشان هستند. این والدین، درست مانند یک هلیکوپتر که بالای سر فردی در حال پرواز است، به طور مداوم بر زندگی فرزندان خود «شناور» هستند، تمام حرکات آن‌ها را زیر نظر دارند و آماده‌اند تا با کوچکترین نشانه‌ای از مشکل، فرود آمده و مداخله کنند. اگرچه این سبک فرزندپروری تقریباً همیشه از نیت خیر و عشق عمیق سرچشمه می‌گیرد، اما می‌تواند پیامدهای ناخواسته‌ای برای رشد و استقلال کودکان داشته باشد.

والد هلیکوپتری دقیقاً به چه معناست؟

والد هلیکوپتری کسی است که بیش از حد بر تجربیات و مشکلات فرزندش، به ویژه در محیط‌های آموزشی، تمرکز می‌کند. این والدین به طور معمول در تمام جنبه‌های زندگی فرزندانشان، از تکالیف مدرسه گرفته تا دوستی‌ها و فعالیت‌های فوق برنامه، دخالت می‌کنند. ویژگی‌های کلیدی آن‌ها عبارتند از:

• نگرانی بیش از حد: آن‌ها دائماً نگران سلامت، موفقیت و خوشحالی فرزند خود هستند.
• ریزمدیریتی : برنامه‌های روزانه و بلندمدت فرزندشان را با جزئیات کامل مدیریت می‌کنند.
• مداخله برای هموار کردن مسیر: آن‌ها تلاش می‌کنند تا تمام موانع، چالش‌ها و ناامیدی‌ها را از سر راه فرزندشان بردارند.

علائم و نشانه‌های والدین هلیکوپتری

این سبک فرزندپروری می‌تواند در هر سنی خود را نشان دهد، از دوران نوپایی تا بزرگسالی. برخی از شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

• مداخله بیش از حد در امور تحصیلی: این والدین نه تنها تکالیف فرزندشان را بررسی می‌کنند، بلکه ممکن است بخش‌هایی از آن را خودشان انجام دهند یا برای محافظت از فرزندشان در برابر نمره پایین یا شکست، به طور افراطی به او کمک کنند.
• ریزمدیریتی در برنامه‌ها و فعالیت‌ها: آن‌ها برنامه‌های روزانه، فعالیت‌های فوق برنامه، و حتی زمان بازی فرزندشان را با دقت مدیریت می‌کنند و فضای کمی برای انتخاب یا استقلال کودک باقی می‌گذارند.
• کنترل روابط اجتماعی: دخالت در انتخاب دوستان فرزند و میانجی‌گری در اختلافات کوچک آن‌ها، بدون اینکه به کودک فرصت داده شود تا مهارت‌های اجتماعی را خودش بیاموزد.
• انجام وظایف به جای کودک: انجام کارهایی که کودک از نظر سنی توانایی انجام آن را دارد، مانند بستن بند کفش، مرتب کردن اتاق یا صحبت کردن با معلم به جای او.
• راهنمایی دائمی رفتار: در سنین پایین‌تر، این رفتار می‌تواند به شکل هدایت مداوم کودک در زمین بازی باشد («نه، از آن سرسره بالا نرو، خیلی بلند است!»).

ریشه‌های والدگری هلیکوپتری: چرا والدین اینگونه رفتار می‌کنند؟

چندین عامل روانشناختی و اجتماعی می‌تواند والدین را به سمت این سبک تربیتی سوق دهد:

1. ترس از عواقب وخیم: بسیاری از والدین از شکست فرزندشان وحشت دارند. ترس از اینکه فرزندشان در یک امتحان رد شود، در تیم ورزشی پذیرفته نشود، یا در آینده در مصاحبه شغلی شکست بخورد، آن‌ها را به سمت هموار کردن مسیر سوق می‌دهد تا از هرگونه ناراحتی یا ناامیدی جلوگیری کنند.
2. احساس اضطراب: نگرانی‌های مربوط به اقتصاد، بازار کار رقابتی، و خطرات دنیای مدرن می‌تواند باعث شود والدین احساس کنند که برای تضمین موفقیت فرزندشان، باید کنترل بیشتری بر زندگی او داشته باشند.
3. جبران بیش از حد: والدینی که در کودکی خود احساس غفلت، عدم دریافت محبت کافی، یا نادیده گرفته شدن را تجربه کرده‌اند، ممکن است ناخودآگاه تلاش کنند تا با فراهم کردن همه‌چیز برای فرزندشان، آن کمبودها را “جبران” کنند و به شیوه‌ای کاملاً متفاوت از والدین خود عمل کنند.
4. فشار از سوی والدین دیگر (فشار همسالان): وقتی والدین می‌بینند که دیگران به شدت در زندگی فرزندانشان درگیر هستند (مثلاً در گروه‌های والدین یا شبکه‌های اجتماعی)، ممکن است احساس گناه کنند یا فکر کنند که اگر همین کار را نکنند، والدین خوبی نیستند. این فشار اجتماعی می‌تواند آن‌ها را به سمت درگیری بیش از حد سوق دهد.

پیامدهای منفی والدگری هلیکوپتری بر کودکان

اگرچه نیت والدین هلیکوپتری حمایت است، اما پیامدهای این سبک می‌تواند به رشد بلندمدت کودک آسیب برساند:

• کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس: این سبک تربیتی این پیام پنهان را به کودک می‌دهد: «من به تو اعتماد ندارم که بتوانی این کار را به تنهایی انجام دهی.»این پیام به تدریج اعتماد به نفس و عزت نفس کودک را فرسایش می‌دهد.
• مهارت‌های مقابله‌ای توسعه نیافته: کودکانی که هرگز فرصت رویارویی با ناامیدی، فقدان یا شکست را پیدا نمی‌کنند، مهارت‌های لازم برای مدیریت این احساسات طبیعی را در بزرگسالی نخواهند داشت. آن‌ها یاد نمی‌گیرند که چگونه پس از یک شکست، دوباره روی پای خود بایستند.
• افزایش اضطراب و افسردگی: مطالعات متعدد ارتباط معناداری بین والدگری بیش از حد محافظه‌کارانه و سطوح بالاتر اضطراب و افسردگی در جوانان نشان داده‌اند. این کودکان ممکن است در مدیریت استرس و حل مشکلات خود دچار مشکل شوند.
• احساس استحقاق: وقتی کودکی عادت می‌کند که همیشه همه چیز برایش فراهم باشد و مسیرش هموار شود، ممکن است به یک “حس استحقاق” دچار شود و در آینده در محیط کار یا روابط شخصی با مشکل مواجه شود.
• مهارت‌های زندگی توسعه نیافته: با مداخله دائمی والدین، کودکان فرصت یادگیری مهارت‌های اساسی زندگی را از دست می‌دهند؛ از کارهای ساده‌ای مانند بستن بند کفش و مدیریت پول توجیبی گرفته تا مهارت‌های پیچیده‌تر مانند سازماندهی برنامه‌ها و حل تعارض.
• تضعیف خود-حمایتی:  به جای اینکه به کودک آموزش داده شود چگونه نیازهایش را بیان کند و از حق خود دفاع کند، والدین هلیکوپتری همیشه نقش وکیل مدافع او را بازی می‌کنند. در نتیجه، کودک یاد نمی‌گیرد که چگونه صدای خود باشد.

آیا والدگری هلیکوپتری جنبه مثبتی هم دارد؟

بله، برخی نتایج مثبت کوتاه‌مدت نیز وجود دارد.

• فرزندان این والدین معمولاً تکالیف خود را به موقع انجام می‌دهند و در قرارهایشان حاضر می‌شوند.
• آن‌ها حمایت و راهنمایی زیادی دریافت می‌کنند و والدینشان از وضعیت تحصیلی و دوستانشان کاملاً مطلع هستند.
• در صورت بروز یک مشکل جدی (مانند مشکلات تحصیلی، سلامتی، قلدری، یا مسائل روانی)، این والدین با تمام وجود برای کمک و رفع مشکل تلاش خواهند کرد.

چگونه از والدگری هلیکوپتری اجتناب کنیم: یافتن تعادل

کلید اصلی، یافتن تعادل بین حمایت کافی و دادن استقلال به فرزند است. هدف نهایی فرزندپروری، پرورش بزرگسالانی تاب‌آور، مستقل و باکفایت است. برای رسیدن به این هدف:

• یک گام به عقب بردارید: آگاهانه تلاش کنید تا در حل تمام مشکلات فرزندتان دخالت نکنید. به او فضا بدهید تا خودش راه‌حل‌ها را امتحان کند.
• به فرزندتان اجازه شکست خوردن بدهید: شکست بخش مهمی از فرآیند یادگیری است. به جای محافظت از فرزندتان در برابر هرگونه ناامیدی، به او کمک کنید تا یاد بگیرد چگونه با آن کنار بیاید و از آن درس بگیرد.
• وظایف متناسب با سن به آن‌ها بسپارید: به فرزندان خود فرصت دهید تا کارهایی را که از نظر جسمی و ذهنی قادر به انجام آن هستند، خودشان به عهده بگیرند. این کار به ساختن اعتماد به نفس آن‌ها کمک می‌کند.
• به فرآیند رشد اعتماد کنید: به یاد داشته باشید که هدف شما نه تنها مراقبت از کودک امروزتان، بلکه پرورش بزرگسال فردایتان است. به آن‌ها اجازه دهید مهارت‌هایی را که برای استقلال نیاز دارند، تمرین کنند.

نتیجه‌گیری

والدگری هلیکوپتری از عشقی عمیق نشأت می‌گیرد، اما می‌تواند مانع از رشد مهارت‌های حیاتی در کودکان شود. با برداشتن یک گام به عقب و اجازه دادن به فرزندان برای تجربه چالش‌ها، شکست‌ها و موفقیت‌هایشان، والدین می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا به بزرگسالانی با اعتماد به نفس، تاب‌آور و مستقل تبدیل شوند که برای رویارویی با پیچیدگی‌های زندگی به خوبی مجهز هستند.

✍️ کیت بیلس 
🌐 https://www.parents.com